“Je bent meer dan alleen je longziekte”

Woensdag 18 november 2020

Odette Koekenberg is al 8 jaar gespecialiseerd longverpleegkundige bij Vivent. “Ik begeleid cliënten bij de lichamelijke en psychosociale aspecten rondom een chronische (long)aandoening.”

“Ik heb veel ervaring opgedaan als verpleegkundige in allerlei verschillende situaties en omgevingen. Daarnaast heb ik de HBO-opleiding maatschappelijk werk gevolgd. Al deze ervaringen kan ik goed gebruiken in de longzorg. Het is belangrijk dat je niet alleen kijkt naar het lichaam. In mijn werk als verpleegkundige geef ik extra persoonlijke aandacht aan de cliënt. Ik behandel hem niet als een cliënt met een longaandoening maar als bijvoorbeeld Jan die (toevallig) een longziekte heeft.”

De juiste zorgverleners

Odette is casemanager op longgebied. “Ik integreer alle zorgdomeinen in mijn werk. Er is extra aandacht voor psychosociale aspecten. Denk bijvoorbeeld aan de omstandigheden van wonen, werk en relaties. Als gespecialiseerd longverpleegkundige heb ik intensief contact met allerlei disciplines die betrokken moeten zijn in de zorg. Mijn taak is om het totale overzicht te houden in de zorg rondom de longcliënt. In de praktijk zie ik dat er bij cliënten geen, te weinig of teveel hulpverleners betrokken zijn. We moeten het clubje hulpverleners uitbreiden of juist klein houden, zodat het overzichtelijk blijft voor de cliënt en we effectiever en efficiënter kunnen werken. Want hoe meer mensen erbij betrokken zijn, hoe onduidelijker het vaak wordt.”

Persoonlijk contact

Het persoonlijke contact is erg belangrijk in het werk van een gespecialiseerd longverpleegkundige, met name de huisbezoeken. “De reden hiervoor is dat tijdens een huisbezoek meer vragen en problemen naar boven komen dan via de telefoon. Ik krijg als gespecialiseerd longverpleegkundige beter zicht op alle aspecten. Deze bevindingen zijn erg belangrijk voor alle betrokken hulpverleners. Zo krijgen we allemaal beter zicht krijgt op de behandeling of begeleiding die nodig is.”

Geen fysieke handelingen

Odette geeft advies, instructie en begeleiding aan de cliënt, de partner en familie. Daarnaast betrekt ze de hulpverleners intensief bij de behandeling. “Zo zitten we uiteindelijk allemaal op één lijn. Dat is belangrijk in de zorg naar de cliënt. Praktisch kijk ik onder andere naar lichamelijke klachten, medicatie, zuurstof, keuze van zuurstofapparatuur, aanpassingen in huis, leefregels rondom de longziekte en het aanleren van zelfmanagement.” Waar nodig, verwijst Odette door naar andere zorgprofessionals. “Als gespecialiseerd longverpleegkundige heb ik intensieve contacten met longartsen, verpleegkundig specialisten, huisartsen en een groot scala aan andere hulpverleners.”

Angst en onbegrip

“Het psychosociale aspect is een belangrijk onderdeel in mijn werk. Angst- en depressieklachten scoren hoog bij longcliënten.” In de omgeving is er vaak veel onbegrip naar de longcliënt. Dit komt onder andere doordat de klachten bij bepaalde longziektes heel erg wisselend kunnen zijn. “De ene dag kan iemand zich goed voelen en de andere dag juist helemaal niet.”

Odette begeleidt ook cliënten die zich in de palliatieve of (pre-)terminale fase bevinden. “Cliënten horen vaak vanuit het ziekenhuis de term: ‘Je bent uitbehandeld’ en worden dan naar huis gestuurd. Door die zin hebben ze het gevoel dat ze er helemaal alleen voor staan en zijn ze vaak wanhopig.” Odette geeft aan dat er in deze fase goede palliatieve zorg gegeven kan worden. Zoals pijnbestrijding, benauwdheidsbestrijding en begeleiding. “Dat klinkt natuurlijk heel anders dan ‘Je bent uitbehandeld.’ Het is de toon die de muziek maakt en mensen voelen zich daardoor meer gedragen.” Een belangrijke taak is om in die fase van de ziekte samen met de cliënt, familie en betrokken hulpverleners te kijken naar wat er nodig is om de kwaliteit van zorg zo goed mogelijk te houden. Met de nadruk op samen.

Longproblemen en corona

De laatste maanden hebben we allemaal te maken met corona, een virus dat voor iedereen veel consequenties heeft voor het welzijn en welbevinden. We weten hier steeds meer over, maar ook heel veel nog niet. Odette ziet regelmatig coronacliënten, maar een grote groep corona- of ex-corona cliënten zijn niet zichtbaar. “De reden hiervan is dat veel mensen gewoon naar huis gaan. Maar ze krijgen daar lang niet altijd de zorg die ze eigenlijk nodig hebben. Ze zijn heel vaak niet in beeld bij de longzorg en veel gezondheidsklachten blijven verborgen. Daar moeten we alert op zijn. Het is een groot landelijk aandachtspunt voor de longprofessionals om deze mensen goed in beeld te krijgen.”

Met name bij de nazorg moet de focus liggen op de psychische aspecten. Mensen die bijvoorbeeld op de intensive care gelegen hebben, kunnen nog heel angstig zijn. Mijn focus ligt dan op de ervaringen die ze in het ziekenhuis hebben gehad. Die zijn vaak traumatisch. Maar ook bij mensen die Corona thuis hebben gehad, speelt er nog veel angst.”