Meer informatie over dementie

Maandag 23 november 2020

Er zijn op dit moment in Nederland ruim 270.000 mensen met dementie. 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie. In 2050 lijdt naar verwachting ruim een half miljoen mensen aan deze ziekte. Wat is het nu eigenlijk precies, hoe herken je het en wat doet het met je?

Dementie: wat is het nu eigenlijk?

Dementie is een verzamelnaam van verschillende ziektes. Het gaat om een combinatie van symptomen, waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord. Bij dementie gaan (verbindingen tussen) zenuwcellen in de hersenen kapot. De hersenen functioneren daardoor niet meer goed. In eerste instantie merkt de patiënt dat vaak aan problemen met het geheugen. Daarna krijgt de persoon met dementie problemen met denken en, afhankelijk van de vorm, met taal. Dementie kan ook invloed hebben op het karakter en het gedrag. Iemand met dementie neemt bijvoorbeeld ineens geen initiatief meer of doet zaken op momenten die daarvoor niet logisch zijn. Door de hersenaandoening wordt iemand met dementie langzaam maar zeker volledig afhankelijk van de zorg van anderen. Dementie is een verzamelnaam voor ruim 50 ziektes. De bekendste vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, frontotemporale dementie (FTD) en Lewy body dementie.

Hoe herken je dementie?

Wat doet iemand met dementie? Of wat doet hij juist niet meer of niet meer goed? Bij deze symptomen kun je denken aan dementie:

• Vergeetachtig: het gaat dan om het vergeten van nieuwe informatie, belangrijke data of gebeurtenissen, het steeds opnieuw stellen van dezelfde vraag of het gebruik van spiekbriefjes voor dingen die iemand eerst zonder hulp kon onthouden.

• Problemen met dagelijkse handelingen: dingen plannen of in de juiste volgorde doen wordt lastiger. Bij hobby’s, maar ook bij dagelijkse dingen zoals koken.

• Besef van tijd en plaats: bij iemand met dementie is het besef van tijd minder. Bovendien kan het voorkomen dat hij de weg kwijtraakt of niet meer weet hoe hij ergens gekomen is en waarvoor.

• Spullen kwijtraken: Iemand met dementie raakt vaak spullen kwijt of laat ze op vreemde plaatsen achter, zoals sleutels in de koelkast.

• Problemen met taal: als je dementie hebt, wordt het moeilijker om een gesprek te volgen. Iemand zegt vaak meerdere keren hetzelfde of vergeet waar hij het over had.

• Terugtrekken uit sociale activiteiten: gesprekken en activiteiten met anderen gaan niet meer zo goed en iemand onderneemt minder. Soms slaapt iemand met dementie zelfs veel langer.

• Beoordelingsvermogen verslechtert: keuzes en juiste inschattingen maken wordt moeilijker. Zo komt het voor dat iemand ineens allerlei spullen aanschaft die hij niet nodig heeft.

• Het karakter of gedrag wordt anders: mensen met dementie kunnen zich ineens anders gaan gedragen. Plotseling, dus als wisseling van stemming, maar ook langdurig zoals bijvoorbeeld verward zijn of achterdochtig . Soms doen mensen met dementie ineens heel andere dingen dan voorheen.

• Verwerken van wat iemand ziet: denk bijvoorbeeld het inschatten van afstanden

• Onrust: iemand met dementie kan steeds bezig zijn met iets, beweeglijk zijn of zoeken aar iets

Stoornissen bij dementie: cognitief

Mensen met dementie krijgen te maken met cognitieve stoornissen. Er gaat dus iets mis met hun vermogen om kennis op te nemen en te verwerken. Denk daarbij aan waarnemen, denken, taal, bewustzijn, geheugen, aandacht en concentratie.
De belangrijkste cognitieve stoornissen bij dementie:
• Geheugenstoornis: een verminderd vermogen om nieuwe informatie aan te leren of zich eerder geleerde informatie te herinneren.
• Afasie: taalstoornis waarbij iemand zich niet meer goed kan uitdrukken of taal niet meer goed begrijpt.
• Apraxie: verminderd vermogen in het uitvoeren van doelbewuste handelingen.
• Agnosie: verminderd vermogen om objecten te herkennen of thuis te brengen.
• Stoornissen in uitvoerende functies: verminderd in staat plannen te kunnen maken, organiseren, opeenvolgend handelen, abstract kunnen denken.

De cognitieve stoornissen veroorzaken beperkingen in het dagelijkse leven, zowel op sociaal als op beroepsmatig vlak. Bij dementie nemen de problemen gedurende het ziekteproces steeds verder toe.

Stoornissen bij dementie: gedrag, stemming en karakter

Naast cognitieve stoornissen kunnen personen met dementie te maken krijgen met veranderingen in gedrag, stemming of karakter. De verschijnselen van dementie verschillen per persoon en per ziekte. Angst en stemmingsklachten, lusteloosheid, wanen en hallucinaties, onrustig gedrag, agressief gedrag of dwaalgedrag zijn veel voorkomende verschijnselen.

De verschillende fases binnen dementie

Dementie is een progressieve ziekte, waarbij een aantal fasen doorlopen wordt. Als u de fasen kent en herkent, krijgt u meer inzicht in de mate van dementie, hoe iemand ment dementie de situatie beleeft en hoe u met iemand met dementie het beste kunt omgaan. We kijken daarbij naar de manier waarop mensen zich presenteren vanuit het hier en nu en of ze zelf nog het initiatief nemen tot contact. Niet bij elke vorm van dementie komen de fasen even duidelijk naar voren. Het meest herkenbaar zijn de fasen bij de ziekte van Alzheimer.

• Bedreigde ik (beginnende tot lichte dementie):
  In de beginfase van dementie voelt iemand dat hij langzaam de greep verliest op zijn bestaan door beginnende vergeetachtigheid. Dit tast het gevoel van eigenwaarde aan en geeft gevoelens van stress en onzekerheid. Als reactie hierop zal iemand met dementie vaak ontkennen, verbloemen of bagatelliseren dat er iets aan de hand is om zich staande te kunnen houden in het dagelijks leven.
• Verdwaalde ik (matige dementie):
  Als de dementie verder voortschrijdt, nemen de geheugenproblemen en desoriëntatie toe. Mensen in deze fase kunnen letterlijk een verdwaalde indruk maken: ze weten bijvoorbeeld niet meer hoe oud ze zijn, waar ze zijn of met zie ze getrouwd zijn. In hun beleving gaan ze vaak terug naar het verleden. Ze hebben het idee dat ze nog aan het werk zijn of voor de kinderen moeten zorgen. Dit kan hevige emoties met zich meebrengen zoals onrust, angst of verdriet. Mensen in deze fase hebben er veel baat bij als u meegaat in hun belevingswereld en hun gevoelens erkent.
• Verborgen en verzonken ik (ernstige dementie):
  Als mensen met dementie nog verder achteruitgaan, trekken ze zich steeds meer terug in hun innerlijke wereld. Ze zitten schijnbaar in zichzelf verzonken of lopen doelloos rond. In deze fase van dementie nemen mensen steeds minder initiatief in contact. Het is echter wel degelijk mogelijk om contact te maken, vaak niet zozeer met woorden, maar meer op een non-verbale manier bijvoorbeeld door oogcontact, een arm om een schouder, muziek, een gebaar of een vriendelijk gezicht.

Feiten over dementie

Was deze informatie al bij u bekend?

• Er zijn in Nederland ruim 270.000 mensen met een vorm van dementie
• Dementie is volgens het CBS doodsoorzaak nummer 1
• Meer vrouwen dan mannen krijgen dementie (1 op de 3 vs 1 op de 7)
• Het duurt gemiddeld 14 maanden voordat de diagnose dementie wordt gesteld
• Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie (70 % van de mensen met dementie heeft Alzheimer)
• Het risico op dementie is groter na een lage mentale activiteit (weinig uitdaging), roken, weinig bewegen, een hoge bloeddruk, sterk overgewicht, diabetes of een depressie.

Welke termen hoort u vaak als het over dementie gaat?

• Psychogeriatrie: het onderdeel van de geneeskunde dat zich bezighoudt met aandoeningen die gepaard gaan met beperkingen van de geestelijke vermogens (psycho) op hogere leeftijd (geriatrie). Dementie valt daaronder.
• WZD: Op 1 januari 2020 is de Wet zorg en dwang (Wzd) ingegaan. Het doel van de wet is om aan iedereen veilige en goede zorg te bieden. Dus ook aan mensen die daarover moeilijk zelf kunnen beslissen of niet willen. De wet geldt voor mensen met een psychogeriatrische aandoening (dementie), niet aangeboren hersenletsel (NAH) of een verstandelijke beperking.

Soorten dementie

• Alzheimer
• Vasculaire dementie
• Parkinson dementie
• Lewy Body dementie
• Frontotemporale dementie

Zorg en behandeling

Vivent heeft zich gespecialiseerd in zorg en behandeling van mensen met dementie, zowel op jonge leeftijd als bij ouderen.